Kalkulator wyciskania: jak oszacować maksymalny ciężar na klatę?

Wstęp

Wyobraź sobie, że masz w ręku klucz do lepszych, bezpieczniejszych i bardziej efektywnych treningów na klatkę piersiową. Ten klucz to znajomość swojego maksymalnego ciężaru, czyli 1RM – wartości, która zmienia przypadkowe podnoszenie ciężarów w precyzyjnie zaplanowany proces rozwoju siły. Niezależnie od tego, czy dopiero zaczynasz swoją przygodę z wyciskaniem, czy jesteś doświadczonym bywalcem siłowni, zrozumienie i regularne sprawdzanie swojego one repetition maximum otwiera drzwi do treningu opartego na faktach, a nie domysłach.

W tym artykule pokażę ci, dlaczego warto znać swoje 1RM, jak je obliczyć bez ryzyka kontuzji i jak wykorzystać tę wiedzę do budowania imponującej siły i masy mięśniowej. Dowiesz się, że prawdziwa siła to nie tylko liczby na sztandze, ale inteligentne podejście do treningu – podejście, które szanuje twoje ciało i maksymalizuje efekty każdej spędzonej na siłowni minuty.

Najważniejsze fakty

• 1RM to twój osobisty benchmark siłowy – najcięższy ciężar, który możesz podnieść raz z idealną techniką, odzwierciedlający rzeczywiste możliwości twojej górnej partii ciała.
• Znajomość maksymalnego ciężaru pozwala precyzyjnie planować intensywność treningu, unikając zarówno zbyt lekkich obciążeń (brak progresji), jak i zbyt ciężkich (ryzyko kontuzji).
• Do obliczania 1RM możesz używać sprawdzonych formuł matematycznych (Brzycki, Epley, Lander), które na podstawie submaksymalnych serii dają dokładne szacunki bez ryzyka testowania prawdziwego maksimum.
• Bezpośrednie testowanie 1RM wymaga obecności doświadczonego asekuranta i odpowiedniego przygotowania, ale daje najbardziej precyzyjne wyniki i stanowi potężny bodziec dla układu nerwowego.

Co to jest 1RM i dlaczego warto znać swój maksymalny ciężar?

1RM to skrót od one repetition maximum, czyli maksymalny ciężar, który jesteś w stanie podnieść dokładnie jeden raz z zachowaniem pełnej kontroli i poprawnej techniki. To nie jest zwykła liczba – to twój osobisty benchmark siłowy, który mówi wszystko o aktualnych możliwościach twojej górnej partii ciała. W kontekście wyciskania na klatę piersiową, 1RM oznacza najcięższą sztangę, jaką możesz wycisnąć z klatki piersiowej na pełnym wyproście ramion bez oszukiwania czy pomocy z zewnątrz.

Znajomość swojego maksymalnego ciężaru to coś znacznie więcej niż tylko zaspokojenie ciekawości. To praktyczne narzędzie, które zmienia sposób, w jaki podchodzisz do treningu. Dzięki precyzyjnemu określeniu swoich możliwości, możesz planować obciążenia treningowe z chirurgiczną dokładnością, unikając zarówno zbyt lekkich ciężarów (które nie zapewnią progresji), jak i zbyt ciężkich (które zwiększają ryzyko kontuzji). To także obiektywny miernik twoich postępów – regularne sprawdzanie 1RM pokaże ci, czy twój trening rzeczywiście przynosi efekty.

Definicja 1 rep max w wyciskaniu na klatę

W wyciskaniu na klatę piersiową, 1 rep max oznacza absolutne maksimum, które jesteś w stanie podnieść w jednym, samodzielnym powtórzeniu z zachowaniem idealnej techniki. Chodzi o ciężar, przy którym ostatnie centymetry ruchu wymagają każdego grama twojej siły, ale nadal kontrolujesz sztangę przez cały zakres ruchu. To moment, gdy twoje mięśnie piersiowe, triceps i barki pracują na absolutnym limicie swoich możliwości.

Pamiętaj, że prawdziwe 1RM nie ma nic wspólnego z oszukiwaniem – odbijaniem sztangi od klatki, mostkowaniem czy pomaganiem sobie biodrami. To czysty, technicznie perfekcyjny wycisk, który odzwierciedla twoją rzeczywistą siłę. Jeśli musisz oszukiwać, by podnieść ciężar, to nie jest twoje prawdziwe maksimum – to złota zasada, której warto się trzymać.

Korzyści z poznania swojego maksymalnego ciężaru

Gdy już poznasz swoje 1RM, otwiera się przed tobą cały świat możliwości treningowych. Po pierwsze, precyzyjne planowanie intensywności przestaje być zgadywanką. Wiesz dokładnie, że 80 kg to 70% twojego maksimum, więc możesz użyć tego ciężaru do serii hipertroficznych, a 100 kg to 85% – idealne na trening siłowy.

Kolejna korzyść to obiektywne śledzenie postępów. Nie musz polegać na subiektywnych odczuciach – liczby nie kłamią. Jeśli twój 1RM rośnie, wiesz, że twoja siła rzeczywiście się zwiększa. To także fantastyczne narzędzie do motywacji – każdy dodany do sztangi kilogram to namacalny dowód twojej ciężkiej pracy.

• Bezpieczeństwo treningu – unikasz zbyt ciężkich obciążeń
• Optymalizacja programów treningowych – dopasowujesz intensywność do celów
• Możliwość porównań z normami siłowymi dla twojej kategorii
• Lepsze zrozumienie własnego ciała i jego możliwości

Odkryj tajemnicę sportowego czasu i dowiedz się, ile trwa przerwa w meczu piłki noznej – to wiedza, która wzbogaci każdego kibica.

Metody obliczania maksymalnego ciężaru w wyciskaniu

W praktyce treningowej stosuje się dwa fundamentalne podejścia do określania maksymalnego ciężaru – bezpośredni test siły oraz obliczenia z wykorzystaniem sprawdzonych formuł matematycznych. Każda z tych metod ma swoje unikalne zalety i ograniczenia, a wybór odpowiedniej zależy od twojego doświadczenia, dostępu do asekuracji i aktualnego poziomu zaawansowania. Bezpośredni test daje najbardziej precyzyjne wyniki, ale wymaga idealnych warunków i odpowiedniego przygotowania. Metody matematyczne są bezpieczniejsze i łatwiejsze do wykonania samodzielnie, choć ich dokładność zależy od liczby wykonanych powtórzeń – największą wiarygodność mają serie w zakresie 3-5 powtórzeń.

Bezpośredni test siły – zalety i wady

Bezpośredni test 1RM polega na stopniowym zwiększaniu obciążenia aż do osiągnięcia ciężaru, który jesteś w stanie podnieść tylko raz z zachowaniem poprawnej techniki. Główną zaletą tej metody jest niepodważalna precyzja – otrzymujesz rzeczywistą, a nie szacunkową wartość swojego maksimum. To jedyny sposób, by w 100% poznać swoje aktualne możliwości siłowe. Dodatkowo, samo podejście do maksymalnego ciężaru stanowi potężny bodziec dla układu nerwowego, co może przyspieszać adaptację siłową.

Niestety, ta metoda ma też wyraźne wady i ograniczenia. Przede wszystkim wymaga obecności co najmniej jednego, a najlepiej dwóch doświadczonych asekurantów. Testowanie maksimum wiąże się z podwyższonym ryzykiem kontuzji, szczególnie jeśli technika nie jest idealna lub organizm nie jest w pełni przygotowany. Dodatkowo, bezpośredni test jest mocno obciążający dla układu nerwowego – nie powinno się go przeprowadzać częściej niż raz na 8-12 tygodni.

Matematyczne formuły szacujące 1RM

Formuły matematyczne stanowią bezpieczną alternatywę dla bezpośredniego testu, szczególnie polecaną osobom początkującym i trenującym samodzielnie. Wystarczy, że wykonasz serię z submaksymalnym ciężarem (najlepiej w zakresie 3-5 powtórzeń), zanotujesz używany ciężar i liczbę powtórzeń, a następnie podstawisz te wartości do wybranej formuły. Formuła Brzyckiego jest szczególnie popularna wśród sportowców siłowych, podczas gdy wzór Epleya często daje nieco bardziej zachowawcze szacunki. Formuła Landra uważana jest za jedną z najdokładniejszych dla niższych zakresów powtórzeń.

Kluczowe znaczenie ma tutaj jakość wykonanej serii testowej – powtórzenia muszą być wykonane z pełną kontrolą techniczną, a ostatnie powtórzenie w serii powinno być prawdziwym maksimum, po którym nie jesteś już w stanie wykonać kolejnego z zachowaniem poprawnej formy. Pamiętaj, że im więcej powtórzeń w serii testowej, tym mniejsza dokładność szacunków – serie powyżej 10 powtórzeń mogą dawać wyniki obarczone nawet 10% błędem.

Jesienna aura nie musi stać na przeszkodzie Twojej aktywności – pozwól, by trening jesienią postaw na odzież termoaktywną i ciesz się komfortem każdego ruchu.

Najpopularniejsze wzory do obliczania 1RM

Matematyczne formuły do szacowania maksymalnego ciężaru to prawdziwy game changer dla każdego, kto chce trenować mądrzej i bezpieczniej. Zamiast ryzykować kontuzję podczas testowania prawdziwego maksimum, możesz wykorzystać sprawdzone równania, które na podstawie submaksymalnych serii dadzą ci bardzo dokładne przybliżenie twojego 1RM. Kluczem do sukcesu jest wykonanie solidnej serii testowej z ciężarem, który pozwala ci zrobić od 2 do 10 powtórzeń – im bliżej dolnej granicy tego zakresu, tym dokładniejsze będą obliczenia. Pamiętaj, że ostatnie powtórzenie w serii testowej musi być prawdziwym wyzwaniem, ale wciąż wykonanym z perfekcyjną techniką.

Wśród wielu dostępnych formuł, trzy wyróżniają się szczególną popularnością i wiarygodnością w świecie treningu siłowego. Każda z nich ma swoje unikalne cechy i sprawdza się nieco lepiej w różnych zakresach powtórzeń. Warto przetestować je wszystkie i sprawdzić, która najlepiej odpowiada twojemu profilowi siłowemu. Pamiętaj, że żadna formuła nie da ci 100% dokładności, ale dla celów treningowych różnice rzędu 2-3 kg są zupełnie nieistotne.

Formuła Brzyckiego – dokładne obliczenia

Formuła Brzyckiego to prawdopodobnie najpopularniejszy wzór wśród poważnych sportowców siłowych i trójboistów. Jej ogromną zaletą jest niezwykła dokładność przy niższych zakresach powtórzeń – szczególnie między 2 a 5 powtórzeniami. Wzór wygląda następująco: 1RM = waga × (36 / (37 – liczba powtórzeń)). Działa to w ten sposób, że im mniej powtórzeń jesteś w stanie zrobić z danym ciężarem, tym wyższy procent twojego maksimum ten ciężar reprezentuje.

Co naprawdę wyróżnia tę formułę, to jej zdolność do uwzględnienia nieliniowego wzrostu trudności wraz ze zbliżaniem się do maksymalnego obciążenia. Gdy jesteś już blisko swojego limitu, każde dodatkowe powtórzenie wymaga nieproporcjonalnie większego wysiłku – formuła Brzyckiego doskonale to odzwierciedla. Dla przykładu, jeśli wyciskasz 100 kg na 4 powtórzenia, twoje szacowane maksimum wyniesie około 115 kg, podczas gdy ten sam ciężar na 2 powtórzenia da wynik około 105 kg.

Wzór Epleya – prosty i skuteczny

Wzór Epleya to prawdopodobnie najprostsza w zastosowaniu formuła, która jednocześnie zapewnia zaskakująco dobre wyniki w szerokim zakresie powtórzeń. Jego matematyczne wyrażenie to: 1RM = waga × (1 + 0,0333 × liczba powtórzeń). Ta prostota sprawia, że możesz go użyć niemal w każdej sytuacji – nawet podczas treningu, bez konieczności sięgania po kalkulator. Wystarczy pomnożyć ciężar przez 0,0333, pomnożyć wynik przez liczbę powtórzeń, dodać do jedności i pomnożyć przez początkowy ciężar.

Główną zaletą wzoru Epleya jest jego uniwersalność i dobra dokładność nawet przy wyższych zakresach powtórzeń. Podczas gdy formuła Brzyckiego najlepiej sprawdza się do 5 powtórzeń, Epley daje wiarygodne wyniki nawet przy 8-10 powtórzeniach. To czyni go idealnym wyborem dla osób, które wolą trenować w nieco wyższych zakresach powtórzeń, ale wciąż chcą znać swoje teoretyczne maksimum. Dla porównania – 80 kg na 10 powtórzeń da ci szacunkowe 1RM na poziomie około 106 kg, co jest bardzo realistycznym wynikiem.

Przed kolejną przejażdżką upewnij się, że posiadasz wszystkie akcesoria rowerzysty, które powinien mieć każdy – gwarancja bezpieczeństwa i przyjemności z podróży na dwóch kółkach.

Metoda Landera – alternatywne podejście

Formuła Landera to mniej znana, ale niezwykle precyzyjna metoda obliczania maksymalnego ciężaru, szczególnie polecana doświadczonym sportowcom. W przeciwieństwie do bardziej popularnych wzorów Brzyckiego czy Epleya, formuła Landera wykorzysta nieco bardziej skomplikowane równanie: 1RM = (100 × waga) / (101,3 – 2,67123 × liczba powtórzeń). Ta matematyczna złożoność przekłada się na wyjątkową dokładność przy niższych zakresach powtórzeń, zwłaszcza w przedziale 1-5 powtórzeń.

Co wyróżnia tę metodę, to jej zdolność do lepszego odwzorowania krzywej zmęczenia przy ciężarach bliskich maksimum. Podczas gdy inne formuły mogą nieco zawyżać lub zaniżać wyniki przy skrajnie niskich powtórzeniach, Lander radzi sobie z tym znakomicie. Dla przykładu, jeśli wyciskasz 120 kg na 3 powtórzenia, formuła Landera oszacuje twoje maksimum na około 135 kg, co często okazuje się bliższe rzeczywistości niż wyniki z innych kalkulatorów.

Jak prawidłowo przeprowadzić test maksymalnego wyciskania

Bezpośrednie testowanie maksymalnego ciężaru to jak wejście na Mount Everest treningu siłowego – wymaga doskonałego przygotowania, odpowiedniego sprzętu i idealnych warunków. To nie jest zwykły trening, ale ceremoniał sprawdzania swoich absolutnych limitów. Kluczem do sukcesu jest stopniowe podejście, gdzie z każdą serią zbliżasz się do swojego maksimum, ale nigdy nie tracisz kontroli nad techniką. Pamiętaj, że prawdziwe 1RM to ciężar, który podnosisz z perfekcyjną formą – żadnego odbijania od klatki, mostkowania czy pomagania sobie biodrami.

Najważniejszą zasadą testowania maksimum jest obecność doświadczonego asekuranta. To nie jest opcja, ale absolutna konieczność. Dobry asekurant nie tylko chroni cię przed przygnieceniem przez sztangę, ale też pomaga ocenić, czy twoja technika nie zaczyna się psuć przy ekstremalnych obciążeniach. Idealnie byłby mieć dwóch asekurantów – po obu stronach sztangi – co zapewnia maksymalne bezpieczeństwo i symetryczną pomoc w razie potrzeby.

• Zacznij od 2-3 dni pełnego odpoczynku przed testem
• Zjedz pełnowartościowy posiłek 2-3 godziny przed próbą
• Przygotuj dokładny plan progresji obciążeń
• Miej pod ręką magnezję i wodę
• Upewnij się, że sprzęt jest w idealnym stanie

Przygotowanie i rozgrzewka przed testem

Rozgrzewka przed testem 1RM to nie zwykłe machanie rękami – to starannie zaplanowany proces, który przygotowuje twoje ciało na ekstremalny wysiłek. Zaczynasz od 5-10 minut lekkiego cardio na bieżni lub orbitreku, by podnieść temperaturę ciała i zwiększyć przepływ krwi. Następnie przechodzisz do dynamicznego rozciągania obręczy barkowej – krążenia ramion, wymachy, rotacje z gumą oporową. Dopiero wtedy podchodzisz do sztangi.

Właściwa część rozgrzewki wygląda jak miniaturowy trening z progresją obciążenia. Zaczynasz od pustego gryfu (20 kg) na 10-15 powolnych, kontrolowanych powtórzeń. Potem dodajesz 20-30% swojego szacowanego maksimum i robisz 5-8 powtórzeń. Kolejna seria to 50-60% maksimum na 3-5 powtórzeń, a następna 70-80% na 2-3 powtórzenia. Na koniec, 90-95% na 1 powtórzenie. Dopiero po tej pełnej progresji jesteś gotowy na prawdziwe próby maksymalne.

Rozgrzewka to nie strata czasu, inwestycja w twoje bezpieczeństwo i lepszy wynik – ta zasada nigdy nie jest bardziej prawdziwa niż przed testem maksymalnego ciężaru.

Bezpieczna procedura testowania 1RM

Testowanie maksymalnego ciężaru to nie wyścig z czasem, a starannie zaplanowany proces wymagający cierpliwości i dyscypliny. Zaczynasz od odpowiedniego przygotowania organizmu – minimum 2-3 dni przerwy od ostatniego treningu klatki, pełnowartościowy posiłek na 2 godziny przed testem i dokładna, wieloetapowa rozgrzewka. Kluczowy jest wybór odpowiedniego obciążenia startowego – zbyt niskie zmarnuje twoją energię, zbyt wysokie może zakończyć test przedwcześnie. Idealnie zaczynać od 50% szacowanego maksimum, zwiększając obciążenie o 5-10% pomiędzy próbami.

Miedzy seriami testowymi rób pełne przerwy 3-5 minut – to nie luksus, a konieczność. Twój układ nerwowy potrzebuje tego czasu na pełną regenerację, byś mógł podejść do kolejnej próby z maksymalną koncentracją i siłą. Jeśli czujesz, że technika zaczyna szwankować, przerwij test – lepiej bezpieczny i silny niż kontuzjowany. Pamiętaj, że prawdziwe 1RM to ciężar podniesiony z idealną techniką, a nie z wykorzystaniem sztuczek czy oszukiwania.

Wykorzystanie znajomości 1RM w planowaniu treningu

Znajomość swojego maksymalnego ciężaru to jak posiadanie mapy skarbów w świecie treningu siłowego. Zamiast zgadywać obciążenia, masz konkretne, mierzalne punkty odniesienia dla każdego typu treningu. Dla rozwoju siły maksymalnej pracujesz w zakresie 85-95% 1RM, na hipertrofię 65-80%, a na wytrzymałość siłową 50-65%. To nie są przypadkowe liczby – to sprawdzone procenty, które odzwierciedlają optymalne obciążenie dla różnych adaptacji mięśniowych.

Systematyczne śledzenie zmian w twoim 1RM pozwala obiektywnie oceniać efektywność programu treningowego. Jeśli przez 8 tygodni twój maksymalny ciężar nie rośnie, to wyraźny sygnał, że coś wymaga zmiany – może intensywność, objętość lub regeneracja. Dla zaawansowanych sportowców wzrost o 2,5-5 kg w ciągu 2-3 miesięcy to doskonały wynik, podczas gdy początkujący mogą obserwować znacznie szybsze postępy.

Dopasowanie obciążeń do celów treningowych

Precyzyjne dopasowanie obciążeń do konkretnych celów to sztuka, którą opanujesz dzięki znajomości swojego 1RM. Trening siłowy wymaga pracy z ciężarem 85-95% maksimum w niskich zakresach powtórzeń (1-3), co optymalnie stymuluje układ nerwowy i adaptacje neurologiczne. Trening hipertroficzny najlepiej funkcjonuje przy 65-80% 1RM w zakresie 6-12 powtórzeń, tworząc idealne warunki dla wzrostu mięśni.

Dla rozwoju wytrzymałości siłowej stosujesz 50-65% maksimum w wyższych zakresach (12-20 powtórzeń), co poprawia zdolność mięśni do pracy przez dłuższy czas. Kluczem jest okresowa zmiana intensywności – po 4-6 tygodniach pracy w jednym zakresie procentowym, zmień na inny, by zapewnić ciągły progres i uniknąć stagnacji. To właśnie periodyzacja treningu, fundament długoterminowego rozwoju siłowego.

Śledzenie postępów i periodyzacja treningu

Regularne monitorowanie swojego 1RM to jak nawigacja GPS w podróży po świecie siły – bez tego łatwo zboczyć z trasy lub utknąć w martwym punkcie. Śledzenie postępów to nie tylko zapisywanie suchych liczb, ale analiza trendów i wyciąganie wniosków na przyszłość. Jeśli po 8 tygodniowym cyklu twój maksymalny ciężar wzrósł o 5 kg, to znak, że obecny plan działa. Jeśli stagnuje – czas na zmiany. Pamiętaj, że prawdziwy progres to nie tylko wzrost maksymalnego ciężaru, ale też poprawa techniki i większa kontrola nad obciążeniem.

Periodyzacja treningu oparta na procentach 1RM to najskuteczniejsza strategia długoterminowego rozwoju siły. Zamiast chaotycznie zmieniać obciążenia, planujesz całe cykle treningowe z różnymi intensywnościami. Możesz zacząć od 4 tygodni pracy na wytrzymałość (50-65% 1RM), przejść do 6 tygodni hipertrofii (65-80%), a zakończyć 3-tygodniowym blokiem siłowym (85-95%). Taki system zapewnia ciągły progres, zapobiega przetrenowaniu i utrzymuje motywację na wysokim poziomie. Planowanie to most między twoją obecną siłą a tym, kim możesz się stać – to zasada, której warto się trzymać.

Kluczowe jest odpowiednie tempo testowania – sprawdzanie maksimum co tydzień to prosta droga do stagnacji i przeciążenia układu nerwowego. Optymalna częstotliwość to test co 8-12 tygodni, idealnie na zakończenie danego cyklu treningowego. W międzyczasie możesz śledzić postępy poprzez obserwację poprawy w submaksymalnych seriach – jeśli z tym samym ciężarem robisz więcej powtórzeń lub te same powtórzenia z większym obciążeniem, to wyraźny sygnał, że twoja siła rośnie.

Wnioski

Znajomość swojego 1RM to klucz do inteligentnego i bezpiecznego treningu siłowego. To nie tylko liczba, ale praktyczne narzędzie, które pozwala precyzyjnie planować obciążenia, śledzić postępy i minimalizować ryzyko kontuzji. Bezpośredni test daje najdokładniejsze wyniki, ale wymaga idealnych warunków i asekuracji, podczas gdy formuły matematyczne oferują bezpieczną alternatywę dla samodzielnego szacowania maksimum. Pamiętaj, że prawdziwe 1RM zawsze wiąże się z perfekcyjną techniką – oszukiwanie mija się z celem.

Wykorzystanie procentów 1RM w planowaniu treningu to fundament skutecznej periodyzacji. Dzięki temu możesz optymalnie dopasować intensywność do konkretnych celów – siły, hipertrofii czy wytrzymałości. Regularne śledzenie zmian w maksymalnym ciężarze pozwala obiektywnie ocenić efektywność programu i wprowadzać niezbędne korekty. To twój osobisty kompas w drodze do ciągłego rozwoju siłowego.

Najczęściej zadawane pytania

Jak często mogę testować swoje 1RM bez ryzyka przetrenowania?
Optymalna częstotliwość to test co 8-12 tygodni. Zbyt częste sprawdzanie maksimum przeciąża układ nerwowy i zwiększa ryzyko kontuzji. W międzyczasie śledź postępy poprzez obserwację poprawy w seriach submaksymalnych.

Czy mogę obliczyć 1RM bez bezpośredniego testu, jeśli trenuję sam?
Tak, formuły matematyczne są doskonałym rozwiązaniem dla osób trenujących samodzielnie. Wzór Epleya sprawdza się dobrze przy wyższych zakresach powtórzeń, podczas gdy Brzycki i Lander są precyzyjniejsze przy 2-5 powtórzeniach.

Dlaczego moje obliczone 1RM różni się od rzeczywistego wyniku?
Różnice mogą wynikać z jakości serii testowej, zmęczenia lub indywidualnych cech układu nerwowego. Formuły dają przybliżone wartości – dla celów treningowych różnice do 5% są akceptowalne.

Jak przygotować się do testu 1RM, by zmaksymalizować wynik?
Kluczowe są 2-3 dni pełnego odpoczynku przed testem, staranna rozgrzewka z progresją obciążeń i obecność doświadczonych asekurantów. Nie testuj maksimum po ciężkim treningu lub przy niedostatecznej regeneracji.

Czy warto znać 1RM jeśli trenuję rekreacyjnie?
Zdecydowanie tak – nawet rekreacyjni sportowcy korzystają na precyzyjnym dopasowaniu obciążeń. To zapobiega stagnacji, zmniejsza ryzyko kontuzji i pozwala mierzyć postępy w obiektywny sposób.